Russell Advocaten en de Pakistaanse kernbom
James Bond in de polder: Nederland oorzaak van het ‘grootste gevaar’ op de wereld * De kunst-smokkel van ex-senator Paul Russell is een topje van een hele grote ijsberg!
CORRECTIE: In dit stuk zijn twee ‘Willem Russell’s’ door elkaar gehaald. De advocaat van Khan was Willem Russell jr., de zoon van de Willem Russell die senator was voor het CDA. Voor de inhoud van het stuk heeft dit geen ingrijpende gevolgen.
De Verenigde Staten maken zich in toenemende mate zorgen over de veiligheid van het Pakistaanse nucleair arsenaal. Dat meldde de New York Times maandag op gezag van hooggeplaatste Amerikaanse regeringsfunctionarissen. Aldus een bericht van het ANP dat op 4 mei de media haalde. In The Economist van die week deed Hillary Clinton, de Amerikaanse minister van Buitenlandse zaken, er nog een schep bovenop: zij noemde Pakisten een mortal thread voor de wereld: on april 25th she expressed concern for the safety of Pakistan’s nucleair arsenal if the Taliban were to topple the government. Een klokkenluider vanuit het advocatenkantoor-Russell meldt thans dat ‘Pakistan de bom heeft dankzij ons kantoor’. Vragen hierover worden doorverwezen naar woordvoerder Charles Huijskens, maar die weigert te reageren. Zoals bekend ligt de oorsprong van de Pakistaande kernbom die nu zo’n enorme bedreiging vormt voor de wereld in Nederland. Abdul Qadeer Khan had tussen 1972 en 1975 toegang tot geheime nucleaire kennis dankzij zijn werk bij het zogeheten ultra-centrifuge-project van Urenco in Amsterdam en Almelo. Urenco was in 1970 opgericht door Nederland, Engeland en Duitsland om verrijkt uranium te leveren ten behoeve van kerncentrales. Eind 1975 vluchtte Khan uit Nederland naar Pakistan met in zijn koffers blueprints voor het bouwen van een ‘gascentrifuge’. De affaire is altijd omfloerst geweest door geheimhouding en mythevorming, maar daarin kwam in 2005 verandering toen Ruud Lubbers voor de VPRO-radio onthulde
dat Nederland Khan tot tweemaal toe (eind 1975 en bij een nieuwe gelegenheid in 1986) had willen arresteren maar daarvan afzag na tussenkomst van de CIA. Khan werd in 1983 bij verstek veroordeeld tot vier jaar cel wegens (poging tot) spionage; in 1985 vernietigde het Hof dit arrest op ‘juridisch-technische gronden’: de dagvaarding bleek ‘ondeugdelijk geadresseerd’.  De affaire kreeg werkelijke James Bond-achtige proporties toen Anita Leeser-Gassan, toen vice-president van de Amsterdamse rechtbank, enige weken na de uitspraken van Lubbers onthulde dat de Khan-dossiers ‘waren verdwenen’ uit het archief van de rechtbank, hetgeen toenmalig justitie-minister Donner eind oktober 2005 nog eens bevestigde aan de kamer.
Een maand later maakte het kabinet een geheim onderzoeksrapport naar de kwestie uit 1979 openbaar waarin de ‘spionage-samenzwering’ verder van details werd voorzien.  Een Nederlandse klokkenluider, Frits Veerman, speelt een belangrijke rol in de affaire: zonder het destijds te weten, hielp hij Khan bij zijn spionage. Toen hij vervolgens bij de leiding de noodklok luidde werd hij ontslagen. Hier meer over dit aspect van de zaak.
Een nieuwe klokkenluider die ‘in een bepaalde relatie staat’ tot het kantoor Russell meldt thans dat Willem Russell sr. (inmiddels overleden), destijds (1975) de advocaat van Khan, het gedaan heeft gekregen dat de spion die in hechtenis was genomen ‘op zijn voorspraak uit de gevangenis werd ontslagen’ waarna hij de benen nam –met zijn geheimen- naar Pakistan. Willem Russell was getrouwd met twee vrouwelijke telgen uit het Brenninkmeijer-geslacht; deze relaties en de talrijke inroads tot het establishment die daar het gevolg van waren worden ook thans nog gezien als de belangrijkste verklaring voor het succes van het kantoor. Willem Russell heeft drie zonen: Paul (hierover later meer), Willem en Reinier. Het kantoor (de website vermeldt 7 medewerkers) heeft thans vestigingen in Amsterdam en Den Haag. De lezing van de klokkenluider kan in zoverre worden geverifieerd, dat in een artikel in NRC Handelsblad van 14 september 2005 Willem Russel inderdaad wordt opgevoerd als advocaat van Khan. Tijdens het proces in 1983 voerde Russell inhoudelijk verweer: alle kennis die Khan naar Pakistan zou hebben meegenomen betrof geen ‘geheimen’ maar vrijwel geheel kennis die ‘iedereen gewoon in de bibliotheek kan vinden’. Een vraag aan een woordvoerder van het kantoor over de wijze waarop Willem Russell Khan destijds uit hechtenis zou hebben gekregen, wordt doorverwezen naar ‘crisiswoordvoerder’ Charles Huijskers die door het kantoor in de arm blijkt te zijn genomen wegens een andere affaire: de smokkel van een tekening van Rembrandt door Paul Russell (foto) waarvoor hij medio april door de Hoge Raad werd veroordeeld. Als gevolg hiervan legde Paul Russell zijn lidmaatschap van de Eerste Kamer (CDA) neer. Huijskens weigert echter vragen te beantwoorden over Willem Russell sr en zijn client Khan, dit ondanks herhaald verzoek. Paul Russell trad in het verleden op voor TCR (Tank Cleaning Rottedam) en de gebroeders Langenberg. Ook dit dossier is altijd omgeven geweest met beschuldigingen van ambtelijke corruptie, intimidaties en fraude met een hoofdrol voor Neelie Kroes.
Het kantoor-Russell is ondermeer gespecialiseerd in juridische kwesties rond kunst. In het boek Topadvocatuur uit 2004 van de hand van de auteur van dit stuk kwam het kantoor ter sprake als de eerste werkgever van voormalig MP van Kennedy van der Laan Till Kolle (2001-2002) die dat kantoor onverwacht verliet wegens financiele malversaties die er zelfs toe leidden dat Kennedy van der Laan beslag liet leggen op zijn woning. Ook Kennedy van der Laan onderscheidt zich door een voorliefde voor kunst (het kantoor heeft een beroemde huiscollectie) en in boek werd gezegd dat ‘Kolle zijn passie voor kunst moet hebben opgedaan bij Russell Advocaten’.
In 2004 kwam Khan vanuit Pakistan met een ‘vrijwillige schuldbekentenis’ voor pogingen het Libie van Khadaffi aan de kernbom te helpen. In mei 2008 werd bekend dat een Zwitsers dossier over de smokkel-activiteiten van Khan cs. ‘in de papiershredder’ was beland. Op instigatie van de CIA, zo fluiserde de Zwitserse pers.
