Jan Bonjer’s activistenboek

JAN BONJER BEWERKTE DIERENACTIEBOEK

De nieuwe hoofdredacteur van het Algemeen Dagblad blijkt belangrijke feiten over zijn verleden te verzwijgen. Jan Bonjer bewerkte in 1986 een handboek voor dierenactivisten. In het boek stonden teksten van leden van het gewelddadige Dierenbevrijdingsfront (DBF). NRC Handelsblad is recent begonnen met een campagne om dierenactivisten met terugwerkende kracht in de hoek te drukken van extremisten en terroristen. Op een nieuw online discussieplatform van de krant is dit het eerste discussieonderwerp.
In de zomer van 1976 heeft Jan Bonjer net de propedeuse van de studie diergeneeskunde afgerond en mag hij zijn vader vergezellen op een studiereis door Amerika. In een stille, koele bibliotheek in Maryland krijgt hij het boek “Animal Liberation” van de Australische filosoof Peter Singer in handen.

Singer wordt gezien als de geestelijke vader van het dierenactivisme. In “Animal Liberation” vergelijkt de filosoof dierenleed met de jodenvervolging. Bonjer vindt het een overdonderend boek. Prompt ruilt hij de Utrechtse universiteit in voor de actiegroep Lekker Dier.

“Toen ik begon, was er nog geen rechtspersoonlijkheid,” vertelt Bonjer aan KlokkenluiderOnline. “Ik heb de actiegroep omgezet in een stichting waarvan ik de eerste voorzitter was. Toen ik in 1980 naar Winschoten verhuisde, ben ik opgehouden met de activiteiten. Een paar maanden later moest ik nog inspringen omdat het bestuur leegstroomde. Vanaf eind 81 heb ik met regelmaat de eindredactie van het kwartaalblad gedaan.”

Singer blijft Bonjer boeien. Hij is in 1986 de Nederlandse bewerker van diens “Dierenactieboek – Achtergrondinformatie en nuttige tips voor mensen die zich willen inzetten voor dieren” (uitgeverij Anthos, Baarn). De achterflap van dit radicale werkje meldt: “Wie het Dierenactieboek in de kast heeft staan, vindt dus altijd de weg als hij wil opkomen voor dieren. Door de brede opzet is het Dierenactieboek zeer informatief, soms schokkend, maar vooral stimulerend.”

In zijn inleiding prijst Bonjer het DBF. “Hans Bouma, die al jaren een bewonderenswaardige rol in de natuur- en dierenbescherming speelt, wierp zich op als woordvoerder van het Dierenbevrijdingsfront. Een uitstekende ambassadeur die het echter na enkele jaren woordvoerderschap voor gezien hield.”

Tot de in het boek besproken tactieken behoren: perscampagnes, dierenbevrijdingen, dreigtelefoontjes en demonstraties. Over geweld doen de schrijvers ook niet moeilijk. “Iedereen die de geschiedenis kent, kan weten dat ook bij vroegere hervormingen vaak weinig vooruitgang werd geboekt totdat men overging tot onwettige, soms gewelddadige acties. (…) De taak van de actiegroep is dan ook om druk uit te oefenen en niet om te onderhandelen.”(p. 34) Ook een serie bombrieven die in 1982 en 1983 werden gestuurd naar Britse politici komen aan de orde. Deze aanslagen, die werden opge?ist door dierenactivisten, zijn volgens het Dierenactieboek een complot van extreem-rechts…

Bonjer nodigde voor de Nederlandse editie van het boek een aantal Nederlandse dierenactivisten uit om een hoofdstuk te schrijven. Ook hield hij interviews met bekende Nederlanders. Aan de schrijver Jan Cremer vraagt hij of het DBF de wet mag overtreden. Cremer antwoordt: “Dan stel ?k een wedervraag: mocht je in de Tweede Wereldoorlog weerloze gevangenen uit een concentratiekamp bevrijden, waar ze gemarteld en vergast werden?”

Schrijfster Yvonne Keuls vertrouwt Bonjer in een ander interview toe dat dierenorganisaties niet actief genoeg zijn. “Er moet doorlopend en waarschijnlijk agressiever worden geprotesteerd.” En mag het DBF de wet ovetreden? Keuls: “Van mij mogen ze.”

Ook Jan van der Lee kreeg een podium. Deze militante activist was een collega van Bonjer bij Lekker Dier.

Van der Lee was een kopstuk van het DBF. Rond Kerstmis 1984 plant deze organisatie om bij zestig restaurants met wild op de kaart een stinkbom van boterzuur naar binnen te werpen. De politie weet dit plan te achterhalen en politiekorpsen in het hele land krijgen de opdracht deelnemende DBF-leden aan te houden. Wanneer Van der Lee door de zoon van een Groninger politiecommissaris wordt getipt, wordt de DBF-actie afgeblazen.

Medio 1985 wordt Van der Lee opgepakt. In zijn achtertuin in Leeuwarden graaft de politie boterzuur op. Maar justitie maakt vormfouten en moet een schikking treffen.

In dezelfde periode staat Van der Lee aan het hoofd van het Anti Bont Comit? (ABC). Deze actiegroep is een samenwerkingsverband tussen de Dierenbescherming, Lekker Dier en de Stichting Kritisch Faunabeheer.

Het ABC vernielt winkels, bespuit op straat bontjassen en bij bontfokkerijen de vacht van pelsen. In 1987 wordt zelfs een gewelddadige overval gepleegd op een handelmaatschappij, waar een administrateur een zak over zijn hoofd krijgt, handboeien omkrijgt en wordt gegijzeld. Eind jaren tachtig wordt in Nederland nauwelijks nog bont verkocht of gedragen. Jan Bonjer weet als voorzitter van Lekker Dier dat “twee of drie leden” van zijn organisatie aan militante acties deelnemen.

Het Dierenactieboek eindigt met de woorden: “Uit de voorafgaande artikelen is tenminste ??n ding duidelijk geworden: de dierenbevrijdingsbeweging heeft zich voorgoed gevestigd en een groeiend aantal toegeweide activisten zet de strijd voort, totdat die gewonnen is.”