Hoe wordt ik topman van de NS?
FALENDE VEENMAN VLIEGT VAN JSF NAAR DE NS
Aad Veenman, sinds eind 2002 directeur van de NS, heeft zich na de treinramp bij het CS in Amsterdam eind mei niet bepaald prominent gemanifesteerd in de media. Die rol viel hoofdzakelijk toe aan de Kamer, de regering, de spoorwegbonden, de politie, de Raad voor de Verkeersveiligheid en de reizigersvereniging Rover. Hij schijnt wel degelijk op de plek van de ramp aanwezig te zijn geweest, alsook op de persconferentie van burgemeester Cohen, maar krantenlezers en tv-kijkers hebben daar bitter weinig van gemerkt. Op veel leidinggevende capaciteiten in een crisissituatie viel hij in elk geval niet te betrappen. Terwijl de media zich massaal wierpen op Pieter van Vollenhoven leek de rol en/of de mening van Veenman over het dramatische en unieke ongeval ze nauwelijks te interesseren. Terwijl hij toch, op z?n minst in naam, de hoofdverantwoordelijkheid droeg voor de ravage. Waarom Veenman vorig jaar op grootse wijze werd ingehaald als de man die de NS weer ?op de rails? zou gaan zetten is een groot raadsel. De ravage die hij als bestuursvoorzitter heeft aangericht bij de machinefabriek Stork ligt de aandeelhouders daar immers nog vers in het geheugen. Onder zijn bezielende leiding kelderde de jaarwinst van 80 miljoen pijlsnel naar de rode cijfers en donderde de koers van een Stork-aandeel omlaag van 40 naar 8 euro.
Op dringend verzoek van de Vereniging Effectenbezitters (VEB), die hem verweet dat hij geen langetermijn-visie had, werd Veenman op 13 augustus 2002 door Stork de keien op gemieterd. Met een gouden handdruk van 1.8 miljoen euro in zijn zak, dat wel. Zelf verklaarde hij bij die gelegenheid zich de kritiek ?niet aan te trekken?. Geen wonder, want hij werd diezelfde dag nog benoemd als president-directeur van de NS. Onder zulke omstandigheden heb je als manager inderdaad geen langetermijn-visie nodig.
De huidige NS-directeur is, kortom, voor zijn wanbeleid niet alleen beloond met een douceurtje van 1,8 miljoen, maar ook nog met een van de vier hoogst gehonoreerde topfuncties in de non-profit sector, oftewel: de sector die uit belastinggeld wordt betaald. Hij toucheert thans bij de NS een jaarsalaris van 458.000 euro, grotweg vier keer zoveel als de minister-president. Alleen Schipholdirecteur Gerlach Cerfontaine, ABP-baas John Neervens en Peter van Besouw van de Bank Nederlandse Gemeenten verdienen nog meer, zo blijkt uit nijver speurwerk van het tijdschrift Intermediair dat zijn bevindingen indertijd publiceerde onder de veelzeggende kop ?Hoezo non-profit??
Wat bezielde de Raad van Commissarissen van de NS om deze brokkenpiloot zo enthousiast als redder in de nood binnen te halen? ?Wij zien in Veenman iemand met ruime ervaring in het besturen van een complexe onderneming, ook in roerige tijden? jubelde Wim Meijer indertijd tot de pers. Hij sprak verder van ?een aardige man die ook goed in een team kan werken?. (Wim Meijer is overigens niet alleen commissaris van de NOS en president-commissaris van het dagbladconcern PCM, maar sinds 2002 ook president-commissaris van de NV Nederlandse Spoorwegen. Die man oefent sinds zijn vertrek uit de landspolitiek meer macht uit dan ooit.)
Veenman heeft zijn succes op de maatschappelijke ladder te danken aan zijn capaciteiten, maar aan zijn innige contacten met de politiek. Hij heeft als Stork-baas namelijk ijverig meegewerkt aan de politieke lobby voor onze deelname aan de Joint Strike Fighter. Stork Aerospace is, met een aandeel van 50 procent, de belangrijkste business partner in het JSF project. De 800 miljoen dollar die de overheid heeft neergeteld om te mogen deelnemen moet vooral via dit bedrijf worden terugverdiend. Dat het besluit er door kwam is mede te danken aan Veenman, die nauw bij de onderhandelingen met Lockheed betrokken was en een zeer rooskleurige voorstelling van zaken gaf. Volgens hem zou Stork aan het project maar liefst 5 miljard dollar aan tegenorders overhouden.
Daar is tot op heden niet bar veel van terechtgekomen, zoals bekend. Stork heeft nu zegge en schrijve voor 125 miljoen dollar aan kabels, deuren en luiken mogen leveren. Als het zo doorgaat, dan heeft Nederland over een jaar of tien zijn inlegsom terugverdiend, door tien jaar lang gratis arbeid voor Lockheed te verrichten.
Hoe groot de strop ook uitvalt, Veenman zal zich er, dankzij zijn tijdige overstap naar de NS, niet meer voor hoeven te verantwoorden. Op sommige gebieden blijkt hij wel degelijk over lange-termijnvisie te beschikken. Maar dan met name waar het zijn eigen loopbaan betreft.
