Gijzeling Bart Mos en Joost de Haas

PERSVRIJHEID DEFINITIEF OM ZEEP

door Pamela Hemelrijk
“De AIVD zou de verslaggevers van de Telegraaf juist dankbaar moeten zijn”, is het commentaar van Arendo Joustra (voorzitter van het genootschap van hoofdredacteuren) op de gijzeling van Joost de Haas en Bart Mos. “De dienst wist immers zelf niet dat de stukken op straat lagen”. Joustra drukt zich nogal vaag uit, maar wat hij bedoelt is: ”de dienst wist immers zelf niet dat zij corrupte medewerkers had die opsporingsdossiers voor dik geld aan de penoze verkochten, en evenmin dat ook politie en justitie elk jaar een miljoen aan smeergeld van Mink K. incasseren”.
How naïef can you get, Joustra? De AIVD wist dat maar al te goed; het blijkt immers uit haar eigen dossiers. Want dankzij het feit dat die dossiers door een klokkenluider in handen van Joost de Haas en Bart Mos zijn gespeeld weten wij het nu ook.

Dat is het enige lichtpuntje in deze affaire: dat er bij de AIVD kennelijk tenminste nog één rechtschapen klokkenluider rondloopt die zijn baan op het spel durft te zetten om het publiek te waarschuwen dat politie, justitie en geheime dienst zich laten omkopen door de onderwereld. Deze tipgever heeft uiteraard als absolute voorwaarde bedongen dat zijn identiteit geheim blijft. Je gaat al je ondergang tegemoet als je bij Defensie of de bouwwereld de vuile was buiten hangt – vraag dat maar aan Fred Spijkers of Aad Bos – maar als je hetzelfde doet bij de geheime dienst ben je helemaal een kind des doods. Want de AIVD hoeft zich – in tegenstelling tot Defensie – niet eens aan de wet te houden, en mag zelfs zonder vorm van proces (en in het geheim) mensen liquideren als de regering dat nodig acht.
(Hoe je nog van een rechtsstaat durft te spreken, als de regering er open en bloot een gewelddadige knokploeg op nahoudt die carte blanche heeft om wetten en zelfs fundamentele mensenrechten aan zijn laars te lappen, daar staat mijn verstand bij stil. En dat het gros van de burgers zich daar zonder slag of stoot bij neerlegt, daar heb ik helemaal geen woorden voor. Als geheime diensten Savak heten, of KGB, of Gestapo, dan worden ze hier in alle toonaarden verafschuwd en veroordeeld, maar als ze MI5 heten, of CIA, of BVD, of AIVD, dan worden ze beschouwd als beschermengelen van onze veiligheid. Terwijl ze zich toch allemaal met dezelfde illegale, abjecte en barbaarse praktijken onledig houden, zonder daarvoor aan de burgerij verantwoording te hoeven afleggen. Maar ik dwaal af.)
Hoe dan ook, de AIVD kon er natuurlijk na de scoop in de Telegraaf niet meer onderuit om een “onderzoek” in te stellen naar de rotte appels in haar eigen gelederen. Vandaar dat nu de AIVD-er Paul H. is gearresteerd, op verdenking van heulen met de penoze. Allemaal window-dressing natuurlijk, want, zoals gezegd: de AIVD wàs al lang op de hoogte van de misstanden. Het enige verschil is dat de AIVD-dossiers over die misstanden nu via een klokkenluider op straat zijn beland, for everyone to see.
Justitie doet het nu voorkomen of zij de bron van Joost de Haas en Bart Mos wil achterhalen om het bewijs tegen Paul H. rond te krijgen. Maar dat is natuurlijk niet zo. Die anonieme klokkenluider heeft de Telegraaf alleen maar getipt dat de AIVD zo lek is als een mandje, en dat keihard bewezen met documenten van de AIVD zelf. Of Paul H. de rotte appel is ja of nee, dat kan die klokkenluider niet weten, tenzij het uit die documenten blijkt. Maar als het uit die documenten blijkt, dan heeft justitie die klokkenluider niet nodig om Paul H. te vervolgen, en als het niet uit die documenten blijkt, dan kan die klokkenluider ze niet helpen, want dan weet hij het zelf ook niet. (Tenzij Paul H. hem bij de koffiemachine heeft verteld dat hij bij Mink K. op de loonlijst stond, maar dat lijkt me niet erg waarschijnlijk, somehow.)
Het is om je te bescheuren, als je er bij stilstaat: onze geheime dienst is, met al zijn verregaande opsporingsbevoegdheden om telefoons te tappen en richtmicrofoons te gebruiken, niet eens in staat de rotte appels in zijn eigen mand op te sporen. Althans niet zonder hulp van één klokkenluider en twee journalisten. En dat moeten wij geloven?
Het is zonneklaar: de AIVD is er helemaal niet op uit om intern orde op zaken te stellen, en de corruptie binnen de eigen gelederen te bestrijden. De AIVD wil de klokkenluider opsporen die deze beerput heeft blootgelegd, zodat ze hem dezelfde behandeling kunnen geven als Fred Spijkers en Aad Bos. En justitie helpt daarbij een handje. Eerst door Joost de Haas en Bart Mos met richtmicrofoons te laten afluisteren, vervolgens door een poging te ondernemen ze wegens schending van staatsgeheimen strafrechtelijk te vervolgen, en tenslotte door ze in een kerker te gooien omdat ze hun bron proberen te beschermen tegen de repressailles van die aantoonbaar corrupte AIVD.
…En zo geviel het, in een land dat door menigeen wordt bejubeld als”het meest democratrische en liberale ter wereld”, dat twee journalisten op water en brood werden gezet – als straf voor hun uitstekende werk. De AIVD-er Paul H., die ervan wordt verdacht te heulen met de onderwereld, loopt ondertussen vrij rond, en ik geef u op een briefje dat hij buiten schot zal blijven. Misschien houdt hij er zelfs wel een promotie aan over, het zou de eerste keer niet zijn dat zoiets gebeurt.
Soms hoop ik dat dit gewoon een akelige nachtmerrie is, waaruit ik straks opgelucht zal ontwaken. Maar dat is tegen beter weten in.

PS. Wie zich geroepen voelt om te protesteren tegen deze Sovjetpraktijken, kan deze petitie ondertekenen en emailen naar: [email protected]

Amsterdam, 28 november 2006

Aan de rechtbank van Den Haag

Telegraaf-verslaggevers Joost de Haas en Bart Mos moeten onmiddellijk worden vrijgelaten. Zij zijn beiden door de rechtbank in Den Haag gegijzeld omdat ze weigeren hun anonieme bronnen prijs te geven.

Het is voor de journalistiek van levensbelang om de identiteit van bronnen geheim te kunnen houden. Hierdoor durven klokkenluiders het aan om via de pers misstanden in de openbaarheid te brengen. Zodra journalisten worden gedwongen om hun bronnen bij de rechtbank prijs te geven, worden ze een verlengstuk van justitie. Hierdoor zal niemand het meer aandurven met de pers te praten over gevoelige zaken en is een zeer belangrijke rol van de pers uitgespeeld: het aan de kaak stellen van misstanden in onze samenleving.

Wij maken ons grote zorgen om het feit dat journalisten steeds vaker om hun bronnen worden gevraagd. Na de achttien dagen durende gijzeling van Koen Voskuil in 2000 zijn er inmiddels te veel voorbeelden van journalisten die voor het blok worden gezet. Misdaadverslaggever Bas van Hout werd onlangs kort gegijzeld. Nieuwe Revu-journalist Simon Vuijk hangt aanstaande maandag 4 december gijzeling boven het hoofd. De nu gegijzelde journalisten Joost de Haas en Bart Mos kunnen vanuit hun cel in het huis van bewaring in Scheveningen hun werk niet voortzetten. De rechtbank lijkt steeds makkelijker naar dit zware middel te grijpen.

“Ik steun deze petitie en eis voor het belang van de vrije pers in Nederland dat Joost de Haas en Bart Mos met onmiddellijke ingang worden vrijgelaten!”

Naam: ————————————————