CLAUSGATE 1982: ORANJE AAN ZIJDEN DRAAD 3
Claus verkreeg veel erkenning voor zijn werk op de gebieden van de ruimtelijke ordening en de ontwikkelingssamenwerking. Toen zijn vrouw Beatrix na de troonsafstand van Juliana in 1980 de troon van het Koninkrijk der Nederlanden besteeg, kreeg de prins-gemaal er nog eens extra verplichtingen bij die zijn agenda meer dan vulden. Het gewicht van zijn nieuwe takenpakket en de daarmee gepaard gaande verscherpte beveiligingsmaatregelen moet de Prins behoorlijk hebben beperkt in zijn bewegingsvrijheid. Dat klemde te meer, omdat hij duidelijk de ondergeschikte werd van zijn vrouw. Volgens de officiele lezingen liggen hier de oorzaken voor de zich reeds spoedig aandienende depressies. Maar pas na twee jaar volgde de ineenstorting: na twee bezoeken aan de VS in april en juni 1982 manifesteerden zich de eerste tekenen van stress. Wat zou er gebeurd kunnen zijn? Was er inderdaad sprake van een te hoge werkdruk, zoals van officiele zijde werd opgeworpen? Of had het iets te maken met een gerucht, dat reeds enige tijd in omloop was, een gerucht, als zou de Prins een homoseksuele relatie onderhouden?
Juist in deze dagen –een coincidentie?- gebeurden in Den Haag, het politieke hart van Nederland, zeer merkwaardige zaken. Het begon met de plotse verdwijning van de politieke buhne van Joop Wolff, lid van de tweede kamer en een van de gezichten van de CPN, de Communistische partij van Nederland. Wolff, een markante figuur in de Amsterdamse homo-scene, legde zijn kamerlidmaatschap ‘om gezondheidsredenen’ van de ene op de andere dag neer.Op 19 april 1982 nam de fractievoorzitter van de liberale partij, de VVD, al net zo op stel en sprong afscheid van de politiek en liet zich benoemen tot Commissaris van de Koningin in de provincie Friesland, een ‘uitblaasfunctie’ voor politici van verdienste.
In het kabinet Van Agt-I was Wiegel minister van Binnenlandse zaken van 1977 tot 1981 en in die hoedanigheid verantwoordelijk voor de BVD, de geheime dienst. Het wekte verwondering dat de nog zo jeugdige ex-minister verdween uit de politieke arena. Maar ook over Wiegel deden verhalen de ronde dat hij een vaste bezoeker was van ‘homo-locaties’.
Een stroom van afzwaaiers volgde. Begin November 1982 gaf de absolute nummer een van het CDA, de christen-democraten, de pijp aan Maarten: de voormalig minister van Justitie en voormalig minister-president Van Agt maakte bekend dat hij niet meer in aanmerking komt voor een post als minister. Hij zit nog in de tweede kamer, maar een benoeming als Commissaris van de Koningin, nu in Brabant, wordt elke dag verwacht. Als reden voor zijn overhaaste vertrek noemt hij ‘geestelijke uitputting’. Op 9 november stapte ook Laurens-Jan Brinkhorst opens op, de fractievoorzitter van de links-liberale D-66. Hij werd vertegenwoordiger van de EEG in Japan. Brinkhorst van een intimus op het Hof, een persoonlijke vriend. Hij introduceerde verschillende Amerikaanse diplomaten op Slot Drakesteyn en fungeerde als een verbindingsman tussen het Koninklijk Huis en televisie-ploegen uit Oost-Europa, bijvoorbeeld ten tijde van de kronings-feesten van Beatrix.
Maar het echte spektakel breekt los op 17 december 1982 als het weekblad De Tijd een interview publiceert met de opvolger van Wiegel en de fractieleider van de liberale VVD, Ed Nijpels. Toen Wiegel het partijleiderschap neerlegde, werd de 32-jarige Nijpels door Wiegel als zijn opvolger naar voren geschoven. Er waren nauwelijks tegenkandidaten, op een na: Rudolf de Korte. Op het moment dat zijn partij de beslissing nam over de opvolging van Wiegel, vierde Nijpels vakantie in Israel. Kort na zijn terugkeer werd hij op het VVD-schild gehesen als fractievoorzitter. Onder Nijpels boekte de VVD een spektakulaire verkiezingsoverwinning bij de parlementsverkiezingen van September 1982 en werd regeringspartij. Omdat een groep VVD-parlementariers minister werd, rukten evenzovele kandidaten op de kieslijst op om hun vacante posities in het parlement in bezit te nemen onder wie de voormalige Telegraaf-journalist Jaap Metz. Maar dat ging niet zomaar, want Metz zou zijn verwikkeld in een strafzaak die nog moest voorkomen. Voorlopig, zo meende men binnen de VVD, zou Metz niet in aanmerking kunnen komen als kamerlid. Op het moment dat binnen de VVD de discussie over Metz het hoogtepunt bereikte, bevond partijleider Nijpels zich opnieuw voor vakantie in Israel. Metz trok uiteindelijk aan het langste eind en legde op 22 november de eed af. Maar opmerkelijke geruchten deden de ronde: Nijpels zou homosexueel zijn en Jaap Metz zou zijn kamerzetel te danken hebben aan chantage van zijn partijleider.
Als het weekblad De Tijd op 17 december een interview publiceert met Nijpels ontstaat enorme opwinding. De Tijd confronteert Nijpels met de genoemde geruchten en… Nijpels draait door. En daarmee is het hek van de dam; door een reeks van ‘welingelichte bronnen’ wordt de ‘anderssoortige geaardheid’ van de VVD-fractievoorzitter bevestigd. Binnen de VVD is intussen een klopjacht geopend naar de bron, de tipgever die De Tijd op dit hete spoor had gewezen. De redaktie houdt de kaken stijf op elkaar. Maar in kleine kring wordt zijn identiteit al spoedig bekend: R. de Korte. Met man en macht wordt de hele affaire gedownplayed waarbij ook de omstandigheden verloren gaan waaronder Jaap Metz reeds na drie maanden zijn zetel in het parlement ter beschikking stelt.
