Afvalbeerput ARN blijft potdicht

WOB-BEROEP STRANDT OP BUREAUCRATIE

Door Pamela Hemelrijk
De beerput bij de gemeentelijke Afvalverwerking Regio Nijmegen (ARN) blijft potdicht. Een dik jaar geleden heb ik u beloofd om op jacht te gaan naar het forensisch rapport dat Ernst & Young daarover heeft uitgebracht. Maar zelfs een officieel beroep op de Wet Openbaarheid van Bestuur glijdt van onze gek geworden bureaucraten af als water van een eend. Je kunt net zo goed proberen om, gewapend met de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens, het Kremlin te dwingen om de jaarcijfers van de Goelag-archipel bekend te maken.

Het onderzoek is indertijd verricht in opdracht van de ARN-directie zelf. Boze tongen beweerden namelijk dat het bij ARN niet pluis was. In beslag genomen drugs en wapens zouden daar niet worden vernietigd, maar doorverkocht aan de penoze. Diverse ambtenaren zouden van de opbrengst dure vakantiehuizen hebben gekocht. De burgemeester van Beuningen, ene Zijlmans, en de plaatselijke officier van justitie, ene Leeman, trachtten die geluiden de kop in te drukken door een klokkenluider gedwongen te laten opnemen in een krankzinnigengesticht. De burgemeester moest later terechtstaan wegens poging tot wederrechtelijke vrijheidsberoving, maar dat was meer symbolisch: het OM had alvast vrijspraak ge?ist, en dat werd het dus ook. De burgemeester was ? het zal u niet verbazen ? lid van de Raad van Commissarissen van ARN. En hij was tevens lid van de rechterlijke macht. Als rechter-plaatsvervanger.
OvJ Leeman – die gelogen heeft om de burgemeester uit de wind te houden (het zou meineed zijn geweest, ware het niet dat zijn vakbroeders het niet nodig vonden hem onder ede te horen) – is inmiddels dood. Hartaanvalletje achter het stuur, naar het schijnt. Hij bleek trouwens zelf psychiatrisch pati?nt te zijn geweest, en slikte medicijnen tegen een ?bipolaire stoornis?.
De klokkenluider in kwestie, Jan Burgers, is ook dood. Neergeknald op zijn eigen bedrijfsterrein. Dat kwam de autoriteiten goed uit, want er liep nog een aanklacht van Burgers tegen burgemeester Zijlmans bij het Europees Hof; een dossier dat nu dus voorgoed gesloten is. Een zwakbegaafde autosloper is voor de moord gepakt en veroordeeld. Hij is altijd blijven ontkennen, en hij had ook geen enkel aanwijsbaar motief om Burgers uit de weg te ruimen. Een onderzoekje naar ?tunnelvisie? zou hier geen overbodige luxe zijn, als u het mij vraagt.
Ondertussen ligt dat forensisch rapport nog steeds te schimmelen in een bureaula, en niemand mag het zien. De ARN-directie beweert dat zij niet valt onder de Wet Openbaarheid van Bestuur (?Wij zijn wel eigendom, maar geen onderdeel van de overheid?), en weigert inzage. Dus heb ik 14 gemeenten aangeschreven die aandeelhouder zijn van ARN. Zij vallen namelijk w?l onder de WOB. Het gros heeft niet eens gereageerd. Alleen Ubbergen en Putten schreven terug dat zij het rapport niet hadden, en ook niet van plan waren om het op te vragen bij ARN, omdat zij daartoe krachtens de WOB niet verplicht zijn. Als ik hier geen genoegen mee nam moest ik maar een bezwaarschrift indienen. Dat heb ik toen ook maar gedaan. Vervolgens kreeg ik de burgemeester van Putten hoogstpersoonlijk aan de lijn. Het was usance, lei hij mij uit, om indieners van bezwaarschriften persoonlijk te woord te staan: ?De ervaring heeft geleerd dat dit vaak leidt tot intrekking van het bezwaarschrift?, zei de man hoopvol. Nee, hij ging dat rapport niet opvragen, want daar had zijn gemeente ?geen belang? bij. Ik wierp tegen dat de gemeente Putten er wel degelijk belang bij heeft om te weten of het bedrijf waarvoor zij als mede-eigenaar verantwoordelijk is, strafbare feiten heeft gepleegd. Dat was de burgemeester niet met mij eens. ?Ten eerste was Putten ten tijde van deze affaire nog geen aandeelhouder?, merkte hij triomfantelijk op. ?En ten tweede hebben wij geen enkele aanwijzing dat zich bij ARN malversaties hebben afgespeeld, laat staan dat zulks nu nog steeds?.?
?Nogal wiedes?, zei ik, ?als u zelf weigert kennis te nemen van het onderzoek dat daarnaar is ingesteld?. ?Als u mij nog ??n keer in de rede valt be?indig ik dit gesprek?, zei de burgemeester gebelgd. ?Doe maar?, zei ik. ?Dit gesprek is zinloze tijdverspilling, zoveel is me wel duidelijk?. ?Mag ik dan formeel constateren dat u, en niet ik, dit gesprek heeft be?indigd?? vroeg die procedureneuker.
?Je doet maar wat je niet laten kunt, Van Putten?, zei ik. (Ja waarachtig: de burgemeester van Putten heet B.J. Van Putten, en hij heeft niet de geringste belangstelling voor beerputten.)
Enfin, dat rapport ligt op de bodem van de beerput, en een knappe jongen die het te zien krijgt. Mijn laatste hoop is dat een anonieme klokkenluider het achteroverdrukt, en het stilletjes in mijn brievenbus dropt. (P. Hemelrijk, Prinsengracht 185, 1015 DS Amsterdam; je weet maar nooit.)
E?n ding hebben we tenminste geleerd, voor zover we het nog niet wisten: de Wet Openbaarheid van Bestuur is slechts geschikt om je gat mee af te vegen. In Zweden hebben ze zo?n scherts-artikel dan ook niet nodig. Daar zijn alle overheidsdocumenten per definitie openbaar. En zo hoort het ook ? in een beschaafd land.